Oproep scholen: adviseer volledig en transparant
Er is het afgelopen jaar veel te doen geweest rondom schaduwonderwijs. Maar wat is schaduwonderwijs eigenlijk, en waarom staat het momenteel zo in de spotlight?
Gaan we wel goed om met de kracht en mogelijkheden binnen het schaduwonderwijs?
Met schaduwonderwijs wordt bedoeld de door ouders bekostigde begeleiding en ondersteuning aan leerlingen, als aanvulling op het reguliere onderwijsaanbod, zoals o.a. huiswerkbegeleiding, bijles en examentraining.
April 2017 verscheen het boek ‘De Bijlesgeneratie’ van Louise Elffers waarin zij beschrijft hoe de huidige ontwikkelingen in het onderwijs en onze samenleving een wereldwijde onderwijscompetitie hebben aangewakkerd. Zij beschrijft vanuit haar onderzoeksresultaten de verontrustende toename van miljoenen euro’s die ouders spenderen aan schaduwonderwijs om hun kind op een zo hoog mogelijk niveau hun schoolcarrière te laten doorlopen.
Op 24 januari 2018 informeerde Minister Slob de tweede kamer over de uitkomsten van het onderzoek ‘Licht op schaduwonderwijs’ (zie onderaan bij bronnen). Ook uit dit rapport blijkt onder andere dat jaarlijks miljoenen wordt gespendeerd door ouders aan een vorm van schaduwonderwijs. Hiermee lijkt schaduwonderwijs voornamelijk te zijn weggelegd voor ouders met voldoende inkomsten.
Beide onderzoeken en de daarbij behorende conclusies zetten het fenomeen schaduwonderwijs (terecht) in een kritisch daglicht, gezien de hoeveelheden geld die hierin omgaan. Maar schaduwonderwijs heeft toch ook zijn goede kanten en is voor vele scholieren toch juist ook een uitkomst? Tijd voor tegenlicht!
Wat mij opvalt is dat er, zowel in het boek van Louise Elffers als in het onderzoek Licht op schaduwonderwijs, onderscheid gemaakt wordt tussen 'slechts' vier categorieën schaduwonderwijs. Citaat uit het onderzoek:
1. Bijles is vakspecifieke ondersteuning. Bijles is aan de orde als een leerling een achterstand heeft in een vak of extra ondersteuning nodig heeft om de vakinhoud te begrijpen. De leerling krijgt tijdens de bijles extra uitleg en oefening in het vak. Leerlingen krijgen meer ruimte om vragen te stellen, die ze tijdens de les niet kunnen of durven stellen. Bijles is vaak tijdelijk van aard en individueel.
2. Huiswerkbegeleiding is ondersteuning bij het plannen en uitvoeren van het huiswerk. Dit is
vakoverstijgend. Huiswerkbegeleiding omvat vaak het opstellen van een individueel handelingsplan met concrete doelstellingen, bieden van ondersteuning bij de studievaardigheden, hulp bij plannen op dagen weekbasis, overhoren/controle en beoordeling van het huiswerk door een begeleider. De voortgang van de leerling wordt gemonitord en periodiek wordt met leerlingen en ouders geëvalueerd. De begeleiding vindt plaats in kleine groepen met een maximaal aantal leerlingen per huiswerkbegeleider.
3.Examentraining kan plaatsvinden gedurende het schooljaar in combinatie met bijvoorbeeld bijles maar doorgaans bestaat het aanbod uit een of meer dagen intensieve examenvoorbereiding op een vak, voorafgaand aan de centrale eindexamens. Dit gebeurt door de examenstof door te nemen en
oefenexamens te maken met ondersteuning en uitleg door een vakdocent.
4. Bij ondersteuning in verband met specifieke leerbehoeften gaat het om individuele begeleiding of extra trainingen aan leerlingen met bijvoorbeeld dyslexie/dyscalculie, faalangst, adhd, autisme of hoogbegaafdheid. Het gaat om een breed spectrum aan speciale trainingen en ondersteuning die deels op het terrein van passend onderwijs liggen en deels geboden worden aan een bredere groep leerlingen.
Tijdens de cursus Actief leren leren gaan we uitgebreid in op dit onderwerp en leren de cursisten uit elk gemaakte fout (gemiste punt) leerpunten te benoemen voor een volgende toets.
En ik mis er één!:
5. Korte praktijkgerichte trainingen studievaardigheden en persoonsvaardigheden op het gebied van leer- en huiswerkmanagement om scholieren zelfstandig hun huiswerk te leren plannen en organiseren, maken en leren.
Want...
- wat als een leerling in de les de stof prima begrijpt en keurig elke dag achter zijn bureau zit om huiswerk te maken, maar niet goed weet hoe hij dit aan moet pakken?
- wat als een leerling het uitstekend doet op school, maar elke dag zo'n vier uur tijd spendeert aan huiswerk? Dat houdt geen leerling 4 tot 6 jaar vol!
- wat als een leerling alles in de klas begrijpt, keurig het huiswerk maakt en toch onvoldoendes haalt omdat er 'verkeerd' geleerd wordt, bijvoorbeeld alleen op kennis, in plaats van op inzicht en toepassen?
- wat als een leerling vakinhoudelijk prima met alles meekomt, maar 'vertraagd' wordt door dyslexie qua lezen of 'ADHD' qua focus en concentratie?
Allen voorbeelden die mijns inziens en ervaring niet thuishoren in de eerste vier genoemde categorieën, maar wel in categorie 5. (*Laat duidelijk zijn dat ik geen enkele collega-onderwijsondersteuner met dit verhaal tekort wil doen, en ik alle vijf de categorieën belangrijk en nuttig vind, mÃts dat hetgeen is wat een leerling ook echt nodig heeft. Daarbij is het voor een ieder belangrijk om je te realiseren dat niet alle aanbieders binnen één categorie over één kam geschoren kunnen worden!).
Ik krijg namelijk regelmatig een leerling aan mijn tafel die jarenlang ‘hulp’ heeft gezocht binnen de eerste vier categorieën onderwijsondersteuning en vervolgens bij één van onze trainers aan tafel vindt wat hij nodig blijkt te hebben. Zoals bijvoorbeeld Thomas (naam i.v.m. privacy gewijzigd). Thomas heeft de pech dat hij zowel dyslexie als ADHD heeft, maar daarnaast heeft Thomas ook een ongelofelijk grote dosis doorzettingsvermogen en discipline. Na het VMBO is Thomas verder gegaan op de havo. Vanaf het eerste jaar op het VMBO t/m het eindexamenjaar havo (6 jaar dus) heeft Thomas 5 dagen in de week op huiswerkbegeleiding gezeten. Zes jaar lang kwam Thomas iedere schooldag na 18.30 uur thuis en was zijn huiswerk gedaan. Al die jaren was het keihard knokken met ‘net aan zesjes’ maar hij heeft het gered. Ik zal je de kosten die hiermee gemoeid zijn besparen.
Thomas heeft ambitie dus ging hij na zijn havo-examen een HBO-studie Human Resource Management doen. Helaas moest hij vanaf dat moment alles zelf doen en toen bleek al snel dat hij in die zes jaar huiswerkbegeleiding niet had geleerd om zelfstandig huiswerk/studie te managen. Zijn eerste studiebindend advies was dan ook negatief en Thomas moest op zoek naar iets anders. Gezien zijn grote ambitie en doorzettingsvermogen koos hij een jaar later voor de hbo-studie Commerciële Economie. Maar ja, met wisselen van studie leer je nog niet hoe je je studiewerk het beste aan kunt pakken. Ik ken Thomas al van jongs af aan aangezien hij bij mij in de straat woont. Maar "mijn training had hij niet nodig, want hij zat al vijf dagen in de week op huiswerkbegeleiding...". Toen ook daar zijn eerste tentamens misliepen, gaf Thomas toe dat hij misschien toch wel mijn hulp kon gebruiken. Zie
deze pagina om te lezen hoe dit verder verliep. Inmiddels zit Thomas in zijn laatste jaar en gaat hij binnen een jaar zijn studie afronden.
Moraal van dit verhaal? Thomas had ongetwijfeld (een paar jaar) huiswerkbegeleiding nodig, iemand die hem ‘bij de les’ hield en er voor hem was. Maar dat Thomas er pas na 7 jaar achter is gekomen wat hij daarnaast of in eerste instantie nodig had om met zijn school- en studieboeken aan de slag te kunnen, doet zeer. Wellicht had hij namelijk, achteraf gezien, direct de havo kunnen doen en/of wél de studie van zijn eerste keuze kunnen blijven volgen en afronden.
Hoe komt het dan dat de eerste keuze voor hem is geweest om huiswerkbegeleiding in te schakelen?
Citaat uit het onderzoek:
De markt voor schaduwonderwijs bestaat uit bedrijven die diverse vormen van studiebegeleiding aanbieden aan leerlingen en studenten. Uit gesprekken met experts blijkt dat er twee grote aanbieders zijn. Daarachter bestaat een groep van 40 tot 60 middelgrote aanbieders, meestal groot in een lokaal gebied.
En dit punt is iets wat ik niet begrijp en wat mij betreft een kansongelijkheid in de hand werkt voor zowel onderwijsondersteuners als voor leerlingen.
Ik ben namelijk van mening dat elke vorm van schaduwonderwijs nuttig en noodzakelijk kan zijn, mits hiervoor een bewuste keuze wordt gemaakt, in goed overleg tussen ouder en kind, en bij voorkeur ook met school.
Maar hoe kun je als ouder en leerling een bewuste keuze maken als je slechts eenzijdig wordt geïnformeerd? Ik pleit er dan ook voor dat scholen ouders volledig en transparant informeren over álle vormen van begeleiding en ondersteuning aan leerlingen buiten schooltijd in plaats van zich te verbinden aan één vast instituut, en daarvan aan het begin van het schooljaar al direct de folders van uit te delen aan brugklassers, want welk signaal geef je hier als school mee af?
Ouders kunnen met hun kind alleen een passende keuze maken als alle opties zijn bekeken. Dit zal op den duur veel ouders een hoop geld besparen en zal het schaduwonderwijs in een beter daglicht zetten.
Want uiteindelijk wil toch elke goede onderwijsondersteuner het beste voor alle leerlingen, en dat is dat zij met plezier en enthousiasme naar school gaan en thuis het huiswerk zelfstandig kunnen managen, daarbij fatsoenlijke resultaten halen én voldoende tijd over houden voor vrienden en hobby‘s?!
Met mij staan nog ruim 150 netwerktrainers in het land klaar voor leerlingen die graag ondersteund willen worden op het gebied van huiswerkmanagement.
Na de zomervakantie starten zij weer met nieuwe cursussen, je vindt hen via deze pagina.
Als school in de mentorles zelf aan de slag met leerling-ondersteuning op het gebied van studievaardigheden, sociale vaardigheden, persoonlijke ontwikkeling en (meta)cognitieve vaardigheden? ->
https://www.studielift123.nl.
Bronnen:
Louise Elffers - ‘de bijlesgeneratie’ ->
http://nl.aup.nl/books/9789462983250-de-bijlesgeneratie.html.
Kamerbrief met reactie op rapport over schaduwonderwijs ->
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2018/01/24/kamerbrief-met-reactie-op-rapport-over-schaduwonderwijs.
Onderzoek ´Licht op schaduwonderwijs´->
https://www.oberon.eu/ons-portfolio/item/licht-op-schaduwonderwijs.html.
Een vraag? -> info@studielift.nl
Ik wens je een fijne dag, Annemieke Groeneveld - Studielift
Ik ben ontwikkelaar en trainer van de all-in one mentormethode Studielift123 en de concepten ‘Snel leren = leuk leren’, ‘Actief leren leren’ en OP WEG NAAR de brugklas. Mijn passie voor leren komt in al mijn werkzaamheden tot uiting en zo hoop ik anderen te inspireren om met meer plezier en gemak te leren plannen, organiseren en leren.
Laat een bericht achter