Hoe ‘toetsklaar’ mindmappen jouw lesoverdracht enorm versterkt

‘Leerlingen moeten beter leren leren’ is bijna een mantra aan het worden binnen het onderwijs. Menig onderzoek en artikel pleit voor meer werken aan executieve vaardigheden en studievaardigheden. Ook binnen het Nationaal Programma Onderwijs zijn dit belangrijke thema’s.

De intentie van veel scholen is om deze vaardigheden binnen de mentorlessen aan te reiken. Maar mentoren hebben het in deze tijd druk met al hun leerlingen in zicht houden en zich te focussen op het algehele welzijn van hun leerlingen.

Door de vaardigheden te integreren in de vaklessen, voorkom je verdere uitval en sla je meteen twee vliegen in één klap. Je doceert je vak en je helpt je leerlingen met het verwerken van de lesstof tijdens het maken van hun huiswerk en bij hun voorbereiding op toetsen.

Het probleem zit niet in begrijpen van de lesstof, maar in verwerken daarvan
Je leerlingen begrijpen tijdens de les vaak prima wat jij hen vertelt en uitlegt, maar lopen vervolgens vast bij het maken van hun huiswerk. Want wat wordt er precies van hen je verwacht en hoe gaan ze om met maakwerk en leeswerk? Vaak zien ze dat niet als leerwerk, terwijl dat wel degelijk leerwerk is.

Door je als docent te verdiepen in vaardigheden als plannen, aantekeningen maken en ‘toetsklare’ mindmaps maken, krijg je een beter beeld over hoe jouw leerlingen effectiever huiswerk kunnen maken. Ik geef je twee verhalen uit de praktijk van docenten die jou voorgingen.

‘Ik heb echt niets met mindmappen’
Neem Rianne, docente biologie en mentor van een vwo klas 2. Tijdens een van mijn trainingen geeft ze aan niets met mindmappen te hebben. Dat hoor ik natuurlijk vaker en dus nodig ik haar uit om eens een mindmap van een heel hoofdstuk biologie te maken en hier leer- en mindmapkaartjes aan te koppelen met begrippen, kenmerken, formules en voorbeelden. Haar reactie geeft precies weer waarom ik dit werk doe: ”Zo dan, ik ben dus echt even in de huid van mijn leerlingen gekropen en heb nu zelf ontdekt hoe lastig, maar tegelijkertijd hoe effectief het maken van een mindmap van een heel hoofdstuk is.

Als ik nu naar mijn toets over dit hoofdstuk kijk, weet ik precies waar ik tijdens mijn les extra aandacht aan ga besteden, namelijk de verbanden tussen de verschillende paragrafen. Daar gaat het meestal mis tijdens toetsen. Ik heb mijn weerstand overwonnen, nu nog die van mijn leerlingen”.

Onbekend maakt onbemind, dat geldt voor jou, maar ook voor je leerlingen. Kruip eens wat vaker in de huid van je leerlingen en ontdek hoe zij naar jouw les luisteren en naar de lesstof kijken.

Mindmappen werkt niet voor wiskunde
Ook Barry, docent wiskunde en mentor van een 4 havo klas, had enige weerstand richting mindmappen, want dat werkt niet bij wiskunde. En oef, wat is dat een veelgehoorde misvatting, dat je geen mindmap voor talen of exacte vakken kunt maken. Echt wel!

Tijdens de training doet Barry zijn best en maakt een mindmap van drie paragrafen van een hoofdstuk wiskunde over parabolen. Tijdens het bespreken van de mindmap merk ik dat Barry langzaam het effect en daarmee het nut van een mindmap voor wiskunde gaat zien. Ik adviseer hem om eens een klassikale mindmap te maken op het schoolbord.

Twee weken naar de training krijg ik een mailtje van Barry. Hij heeft met zijn klas een mindmap gemaakt over twee hoofdstukken meetkunde en schrijft me:

“Ik heb mijn leerlingen nodig gehad om mezelf echt te overtuigen van de kracht van een mindmap. Ik zie nu dat leerlingen hun opgaven wel oefenen, maar dit te veel doen vanuit de voorbeelden uit hun boek in plaats vanuit de bijbehorende theorie. Ik ben om”.

Zo zie je maar hoe jouw eigen kijk op lesgeven kan veranderen door eens in de huid van je leerlingen te kruipen.

Altijd weer dat mindmappen, waarom ook alweer?

• Het dwingt je om de kern uit de tekst te halen i.p.v. dat je letterlijk de tekst uit je boek overschrijft. Door hoofd- en bijzaken te scheiden, verwerk en begrijp je de lesstof beter.
• Je kunt verbanden aangeven tussen verschillende onderwerpen en paragrafen binnen een heel hoofdstuk, waardoor je beter inzicht- en toepassingsvragen tijdens toetsen kunt beantwoorden.
• Je kunt een heel hoofdstuk overzichtelijk in kaart brengen op een A3-vel, doordat je alle begrippen, kenmerken, opsommingen, formules en voorbeelden op leer- en mindmapkaartjes zet. Koppel de kaartjes qua kleur aan de mindmaptak waar ze bij horen.
• Door een mindmap te tekenen betrek je zowel je analytisch brein als je visuele brein, dat zorgt voor meer verbinding en makkelijker onthouden.

Goed leren mindmappen vraagt training, en ik leer je graag hoe je vanaf de start van elk nieuw hoofdstuk een toetsklare mindmap opbouwt tijdens de (online) training ‘Snel leren = leuk leren’, zie ik je daar?